01/12/2016

Ψηφιακές Αποθήκες 2017: Server ή NAS;

Server ή Network Attached Storage εν έτει 2017;
Οι συλλογές μας, οι αναμνήσεις μας, η ζωή μας είναι ψηφιακές. Η μουσική, οι φωτογραφίες και οι ταινίες έχουν πλέον την μορφή δεδομένων. Το ψηφιακό ζην, μας προκαλεί να εκφραζόμαστε, να επικοινωνούμε, να διασκεδάζουμε και να συλλέγουμε τις εμπειρίες και τις μνήμες μας σε άυλη μορφή. Μαζί όμως με τα «data» εμφανίζεται και το πρόβλημα. Που θα χωρέσουν τα μπιτάκια; σε DVD; σε Blu-ray; Ούτε συζήτηση. Στο σύννεφο; και το πρόβλημα ταχύτητας επικοινωνίας με το Internet; άσε που εκεί (μπορεί να) τα βλέπουνε όλοι. Σε ένα σκληρό δίσκο; Χα!. Σε πολλούς σκληρούς δίσκους; και τι θα γίνει όταν ένας σκληρός δίσκος πάθει κάτι; θα χάσουμε τις αναμνήσεις μας, την μουσική μας συλλογή ή τις μοναδικές μας φωτογραφίες; Ας το παραδεχτούμε: δεν κρατάμε αντίγραφα ασφαλείας του ψηφιακού μας ζην. Όμως οι σκληροί δίσκοι χαλάνε. Όχι συνήθως, αλλά σίγουρα και με μαθηματική ακρίβεια. Το θέμα δεν είναι το αν θα χαλάσουν αλλά το πότε.
Οι σύγχρονοι σκληροί δίσκοι είναι αρκετά αξιόπιστοι αλλά δεν προσφέρουν ούτε ένα κλάσμα της αξιοπιστίας που αναφέρουν οι προδιαγραφές τους. Ο τρόπος που υπολογίζεται η αναμενόμενη χρήσιμη ζωή τους μέχρι να παρουσιαστεί βλάβη δεν ανταποκρίνεται σε πραγματικούς χρόνους. Μία τιμή για το λεγόμενο MTBF (Mean Time Between Failure) που συχνά αναφέρεται σαν ένα εκατομμύριο ώρες, δεν σημαίνει ότι ο δίσκος θα χαλάσει μετά από 100 χρόνια. Απλά, είναι τέτοια η διαδικασία παραγωγής και του μετέπειτα ελέγχου ποιότητας ώστε αναμένεται να βγει από το εργοστάσιο χαλασμένος ένας δίσκος μέσα σε ένα εκατομμύριο δίσκους. Επίσης είναι αλήθεια ότι οι επαγγελματικού επιπέδου δίσκοι προσφέρουν εγγύηση πέντε ετών. Δηλαδή αν χαλάσουν στα τέσσερα χρόνια θα τους αλλάξουν. Ε, και τι έγινε; Η ζημιά θα έχει γίνει και οι φωτογραφίες μας θα έχουν χαθεί. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ένας σκληρός δίσκος μπορεί να χαλάσει και από εξωγενείς παράγοντες: μία βλάβη στο τροφοδοτικό, ένας κεραυνός ή ότι άλλο αναπάντεχο, μπορούν να τον αχρηστεύσουν. Πως μπορούμε να προστατευτούμε;
Καταρχήν μαζεύουμε την συλλογή των τραγουδιών, των ταινιών, των φωτογραφιών και γενικά των ψηφιακών αρχείων μας σε «ένα μέρος» για λόγους τάξης και ευκολίας διαχείρισης. Μετά για λόγους ασφαλείας. Δεν χρειάζεται να έχουμε την ψηφιακή μας ζωή σκόρπια και «εκτεθειμένη» σε διαφορετικούς υπολογιστές, σε εξωτερικούς σκληρούς δίσκους και σε οπτικά δισκάκια. Όλα λοιπόν σε ένα (μέρος) νοικοκυρεμένα. Τι θα είναι αυτό το ένα όμως; αν πριν δέκα χρόνια μας έλεγε κάποιος ότι θα χρειαζόμασταν server στο σπίτι, στην καλύτερη περίπτωση, θα γελάγαμε, στην χειρότερη θα τον κοροϊδεύαμε. Σήμερα όμως η λύση του «τα έχω όλα στο Home Theater PC μου» ή «στο PC του γραφείου» φαίνεται όλο και πιο απλοϊκή, όλο και πιο ανέφικτη. Το HTPC δεν χωράει όλους τους σκληρούς δίσκους. Δεν τους προσφέρει και επαρκή ψύξη. Δεν φτάνει το τροφοδοτικό του. Δεν προσφέρει ασφάλεια. Είναι λοιπόν άλυτη η εξίσωση; κάθε άλλο. Υπάρχουν δύο επιλογές: Server ή Network Attached Storage (NAS). Τα στοιχεία των πωλήσεων δείχνουν ότι η λύση server έχει ήδη υπεροχή σε μερίδια αγοράς αλλά τι είναι το πιο κατάλληλο για εσάς;
Windows Server 2012 R2 Essentials
Ο αρχικός Windows Home Server (WHS) που παρουσιάστηκε το 2007 ήταν ένα από τα πλέον εμπνευσμένα προϊόντα της Microsoft και απευθυνόταν για χρήση στο σπίτι και στο μικρό γραφείο ή την επιχείρηση. Οι δυνατότητες του άπτονταν των δυνατοτήτων ενός επαγγελματικού server αλλά προσέφερε πολλά περισσότερα, πολύ καλύτερα και με πιο απλό τρόπο. Από τότε κύλισε πολύ νερό στο αυλάκι και ο WHS (v1 που βασιζόταν στον Windows Server 2003 32bit, αντίστοιχος των Windows XP) εξελίχθηκε στον Windows Home Server 2011 και απέκτησε δύο μεγαλύτερα αδελφάκια: τον Windows Small Business Server 2011 Essentials και τον Windows Storage Server 2008 R2. Και τα τρία αυτά προϊόντα βασιζόντουσαν στον Windows Server 2008 R2 (αντίστοιχος των Windows 7).
Μετά έπαψε η εξέλιξη του προϊόντος Home και την θέση του πήρε(;) ο Windows Server 2012 Essentials (αντίστοιχος των Windows 8) και ο νεότερος Windows Server 2012 R2 Essentials (WSE 2012 R2) (αντίστοιχος των Windows 8.1) σαν σύγχρονος αντικαταστάτης όλων των σερβεροειδών λειτουργικών συστημάτων που προορίζονται πρωτευόντως για την μικρή επιχείρηση και το σπίτι. Τον Οκτώβριο του 2016 εμφανίστηκε και το πλέον τελευταίο φρούτο, ο Windows Server 2016 Essentials (αντίστοιχος των Windows 10). Επειδή τα παραπάνω είναι ικανά να μπερδέψουν τον καθένα, θα αναφέρουμε ότι εν έτει 2017 στην αγορά προσφέρονται οι Windows Server 2012 R2 Essentials και Windows Server 2016 Essentials (αρχικά μέχρι 25 χρήστες - 50 συσκευές). Σαν υποσημείωση θα αναφέρουμε ότι πλέον είναι δυνατό να προσθέσετε την λειτουργικότητα Windows Server Essentials σαν πρόσθετους ρόλους στους «παραδοσιακούς» servers Windows Server 2012 R2 και Windows Server 2016 (Standard και Datacenter). Εδώ η λειτουργικότητα Windows Server Essentials μπορεί να εγκατασταθεί και σε εικονικές μηχανές αν το ζητούμενο είναι το ιδιωτικό ή το υβριδικό σύννεφο. Σε αυτό το σημείο ίσως αναρωτηθείτε γιατί δεν ασχολούμαστε με την τελευταία έκδοση 2016 και αναφέρουμε παράλληλα και την έκδοση 2012 R2; Η εμπειρία περί των server αλλά και η αρχική ενασχόληση μας με τον Windows Server 2016 Essentials «επιβάλλει» να μπαίνει μία νέα έκδοση σε παραγωγή (τουλάχιστον) ένα χρόνο μετά την πρώτη κυκλοφορία της και η έκδοση 2016 δεν αποτελεί εξαίρεση. Εξάλλου τα σοβαρά πρόσθετα της έκδοσης 2016 αφορούν περισσότερο συννεφοκαταστάσεις που δεν είναι και η πρώτη προτεραιότητα στο κοινό για το οποίο προορίζεται η έκδοση Essentials. Στην αντίστοιχη αναφορά μας για το 2018 ελπίζουμε να έχουμε περισσότερα περί Windows Server 2016 Essentials. Μέχρι τότε Windows Server 2012 R2 Essentials rules!.
Τι το καινοτόμο προσέφερε ο αρχικός WHS και συνεχίζει επάξια και επαυξάνει ο Windows Server 2012 R2 Essentials; ένα λειτουργικό σύστημα που υποστηρίζει την υλοποίηση ενός μηχανήματος server για «το σπίτι ή την μικρή επιχείρηση», αυτό που ελληνικά αναφέρεται σαν SOHO (Small Office Home Office).
Τα βασικά του χαρακτηριστικά είναι τα εξής:
1) Κεντρική αποθήκευση όλης της μουσικής, των βίντεο, των φωτογραφιών, και γενικά των ψηφιακών αρχείων σας με δυνατότητα πρόσβασης από οποιαδήποτε συσκευή ή υπολογιστή από οπουδήποτε στο τοπικό σας δίκτυο, αλλά και από το Internet.
2) Διαχείριση δικαιωμάτων πρόσβασης χρηστών και υπολογιστών με πλήρη ασφάλεια μέσω μιας απλής και εύκολης διαδικασίας.
3) Αντίγραφα ασφαλείας των υπολογιστών του δικτύου με επιπρόσθετη δυνατότητα ανάκτησης bare metal restore, δηλαδή πλήρη ανάκτηση του υπολογιστή χωρίς να χρειάζεται η επανεγκατάσταση λειτουργικού συστήματος, οδηγών και εφαρμογών.
4) Υποστήριξη πρόσθετης λειτουργικότητας μέσω τρίτων προγραμμάτων.
5) Εγγενής επικοινωνία και διαχείριση συννεφο-δυνατοτήτων όπως το Office 365 και το Azure.
6) Λογικές απαιτήσεις hardware. Ο Windows Server 2012 R2 Essentials συνεχίζοντας την παράδοση, δεν χρειάζεται ειδικό υπολογιστή - server κόστους χιλιάδων ευρώ.
Βλέπουμε λοιπόν ότι είναι παρούσες, εκτός των άλλων, δύο βασικότατες λειτουργίες: αυτή του file server και αυτή του backup server. Σαν file server, ο WSE 2012 R2 είναι ουσιαστικά ένας πλήρης σε δυνατότητες server. Διαθέτει την τεχνολογία Storage Spaces για την διαχείριση ασφάλειας των δίσκων και των δεδομένων που υπάρχουν στο μηχάνημα, με περισσή ευκολία και δυνατότητα πρόσβασης από παντού. Σαν backup server, ο WSE 2012 R2 υποστηρίζει μία εξίσου εξαιρετική τεχνολογία αυτόματης δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας των υπολογιστών που είναι συνδεδεμένοι σε αυτόν. Όλα αυτά δε τα ντύνει με ένα απλό περιβάλλον διαχείρισης που συνάμα έχει πολύ λογικές απαιτήσεις από πλευράς υλικού του μηχανήματος που θα δουλέψει. Το μόνο «μειονέκτημα» είναι το ζητούμενο κόστος (400€), κόστος όμως που είναι ανάλογο των προσφερόμενων δυνατοτήτων. Σήμερα ο Windows Server 2012 R2 Essentials είναι το πιο προχωρημένο και συνάμα εύκολο διαχειριστικά εργαλείο για χρήση στο σπίτι και στην μικρομεσαία επιχείρηση.
...και οι άλλοι
Με την έλευση της όγδοης έκδοσης των Windows πολλοί αναλυτές που ασχολούνται με την Microsoft υποστήριξαν ότι μπορεί κάποιος να φτιάξει έναν οικιακό μικρό server με τα Windows 8.1 και ότι δεν χρειάζεται ο WSE 2012 R2. Στο κάτω - κάτω τα Windows 8.1 διαθέτουν την τεχνολογία Storage Spaces έστω και χωρίς επιπλέον δυνατότητες διαχείρισης. Η ίδια ανοησία συνεχίστηκε, φυσικά, και με τα Windows 10. Καλό…
Είναι γεγονός ότι τις βασικές λειτουργίες ενός file server τις «κατέχουν» τα νέα Windows. Ναι, η τεχνολογία των Storage Spaces είναι παρούσα στην βασική της μορφή και επιπλέον εφαρμογές μπορούν να αντικαταστήσουν την λειτουργικότητα ενός server. Η απουσία της αυτοματοποιημένης και λειτουργικής δημιουργίας και ανάκτησης αντιγράφων ασφαλείας των υπολογιστών του τοπικού δικτύου, της απομακρυσμένης πρόσβασης και των εργαλείων διαχείρισης είναι πταίσματα. Τέλος πάντων. Η γνώμη μας είναι ότι αν έχετε τις γνώσεις, αν δεν σας πειράζει η πολύωρη ενασχόληση με επανεγκαταστάσεις εφαρμογών, αν η ασφάλεια των δεδομένων σας είναι δευτερεύουσας σημασίας και δεν σας πειράζει να μην έχετε πρόσβαση σε αυτά για μεγάλο διάστημα αν κάτι στραβό συμβεί στα PC του δικτύου, τότε ίσως μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα Windows 10 σαν server.
Linux, FreeBSD
Ανέκαθεν το Linux και όλα τα Unix-οειδή αποτελούσαν μία σοβαρή και πραγματική λύση για εφαρμογές όπως web server και file server. Μάλιστα συχνά η τεχνολογία που χρησιμοποιούν, όπως το σύστημα αρχείων ZFS, είναι καθαρά high-end. Από πλευράς λειτουργικότητας δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μπορούν να ανταποκριθούν σε οτιδήποτε τους ζητηθεί. Τα προβλήματα έρχονται όταν αρχίζουν τα θέματα ή υπάρχει η ανάγκη διαχείρισης από χρήστες που δεν είναι εξοικειωμένοι με το περιβάλλον και την λογική τους. Εδώ οι παραθυρικοί server υπερέχουν κατά κράτος. Αν παρόλα αυτά έχετε τις γνώσεις και θέλετε να ασχοληθείτε υπάρχουν άριστα σερβερ-οειδή λειτουργικά συστήματα. Έχουμε δοκιμάσει και θα ξεχωρίσουμε τα NAS4Free και Ubuntu χωρίς να αποκλείουμε τον πειραματισμό με τα Amahi και Zentyal. Εδώ επίσης υπάρχουν και ειδικές (βλέπε ακριβότερες) λύσεις όπως τα Drobo που απλοποιούν την διαχείριση των δίσκων σε επίπεδο server.
Network Attached Storage (NAS)
Η ιδέα του NAS προήλθε από τον χώρο των μεγάλων μηχανογραφικών κέντρων του παρελθόντος και του παρόντος. Εδώ, ένα εξειδικευμένο μηχάνημα διαθέτει μία σειρά από σκληρούς δίσκους και «μιλάει» με τον έξω κόσμο μέσω δικτύου. Δεν είναι πλήρης υπολογιστής γιατί δεν διαθέτει πληκτρολόγιο, ποντίκι, περιφερειακά και άλλα τέτοια καλούδια. Επικοινωνεί, ρυθμίζεται και λειτουργεί μέσω του δικτύου. Η βασική του συμπεριφορά είναι αυτή ενός μαύρου κουτιού, μία αποθήκης που μέσα της «τρέχουν» τα bits του digital living με ασφάλεια. Βασίζεται συνήθως σε κάποια ειδική έκδοση του Linux αλλά υπάρχουν και δείγματα (Western Digital, Thecus) με Windows Server. Σε ένα NAS θα βρείτε σχετική ευκολία διαχείρισης των δίσκων και των χρηστών του δικτύου. Τέλος, ένα χαρακτηριστικό που έκανε πρόσφατα την εμφάνιση του στα NAS είναι οι ευπάθειες ασφαλείας. Παρόλο που βασίζονται στην πλατφόρμα του Linux, τα NAS είναι ευάλωτα σε επιθέσεις μέσω Internet. Παρακάτω παραθέτουμε τα βασικά χαρακτηριστικά των Server και των Network Attached Storage για χρήση στο σπίτι ή την μικρή επιχείρηση.


Server
Network Attached Storage
Δέχεται δίσκους οποιασδήποτε χωρητικότητας και συνδεσιμότητας και τους διαχειρίζεται εύκολα. Οι συστοιχίες προτιμούν ίδιας χωρητικότητας δίσκους. Χρειάζεται ίδιας χωρητικότητας δίσκους για να μην «χαθεί» ο πρόσθετος χώρος των μεγαλύτερων δίσκων της συστοιχίας.
Στους Windows server η συστοιχία των σκληρών δίσκων δημιουργείται εύκολα και επεκτείνεται εξίσου απλά.
Στους άλλους server oι συστοιχίες δίσκων κατά κανόνα ακολουθούν καθιερωμένα στάνταρτ και ο χώρος που χάνεται είναι δεδομένος από τις προδιαγραφές.
Οι συστοιχίες δίσκων που χρησιμοποιούνται ακολουθούν καθιερωμένα στάνταρτ RAID 0, 1, 5, 6, ή 10. Ό χώρος που χάνεται είναι δεδομένος από τις προδιαγραφές.
Δεν υπάρχει όριο δίσκων. Μπορεί να δεχτεί πρόσθετους ελεγκτές και δίσκους. Δεδομένοι δίσκοι εσωτερικά και μετά ανάλογα πάμε σε USB και eSATA.
Υποστηρίζει σύνδεση και επικοινωνία με Windows PCs, Mac και media players. Και Windows και Mac και Linux και τα πάντα.
Στους Windows server υπάρχει όριο χρηστών και συσκευών.
Στους άλλους όχι.
Όριο; γιατί;
Στους Windows server το backup των υπολογιστών του δικτύου είναι ενσωματωμένο και αυτοματοποιημένο. Στους άλλους backup μέσω εφαρμογής ή ενσωματωμένων μηχανισμών. Backup μέσω εφαρμογής.
Στους Windows server ενσωματωμένη εφαρμογή backup του server.
Στους άλλους δεν υπάρχει ενσωματωμένη εφαρμογή backup του server αλλά εξωτερικά εργαλεία.
Συνήθως ενσωματωμένο εργαλείο Backup του server.
Χρειάζεται οθόνη, πληκτρολόγιο και ποντίκι συνήθως μόνο κατά την διάρκεια της εγκατάστασης. Ο έλεγχος του πραγματοποιείται μέσω δικτύου. Δεν χρειάζεται αυτόνομο σύστημα απεικόνισης.
Εύκολη και ασφαλής διαχείριση χρηστών και δικαιωμάτων με την λογική των Windows. Τυπική διαχείριση χρηστών μέσω browser. Χρειάζεται εξοικείωση.
Υποστήριξη πρόσθετης λειτουργικότητας μέσω πρόσθετων προγραμμάτων. Black box με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Κουτί διαστάσεων tower, rack αλλά ακόμα και box, στιβαρή κατασκευή. Μίνι black box. Όμορφο black box.
Άριστες επιδόσεις ανάλογα με την αρχική ρύθμιση. Μέτριες επιδόσεις. Ικανοποιητικές επιδόσεις για την κατηγορία και τις υποστηριζόμενες συστοιχίες RAID.
Πλήρες μηχάνημα, αίσθηση server. Μικρό και κομψό black box. δεν δίνει αίσθηση υπολογιστή.
Το θέλω. Για το σπίτι μου και την μικρή επιχείρηση μου. Και αυτό το θέλω. Και για την επιχείρηση μου.