01/12/2016

Υποστήριξη Windows XP και Server 2003 τέλος. Και τώρα τι;

Πρώτον, μην πανικοβάλλεστε. Δεύτερον, πανικοβληθείτε!
Σε πιο σοβαρή νότα, η υποστήριξη του λειτουργικού συστήματος των Windows XP, του Windows Server 2003 όπως και του Office 2003 από την κατασκευάστρια εταιρεία Microsoft, μας τελείωσε. Τι σημαίνει αυτό για τα «υπέργηρα», για τα δεδομένα της πληροφορικής τεχνολογίας, λειτουργικά συστήματα, την σουίτα παραγωγικότητας και τους υπολογιστές που τα χρησιμοποιούν ακόμα; Σχεδόν τίποτα αλλά και πάρα πολλά. Όχι, όχι, δεν αστειευόμαστε (πάλι).

Με δύο λόγια: Κρίσιμες ενημερώσεις ασφαλείας, τέλος. Σημαντικές ενημερώσεις, τέλος. Προτεινόμενες ενημερώσεις, τέλος. Χθες, σήμερα, αύριο, τον επόμενο μήνα ανακαλύφθηκε και θα ανακαλυφθεί ένα ακόμα νέο κενό ασφαλείας, ένα θέμα συμβατότητας ή απλά η Microsoft θα θελήσει να προσφέρει ένα νέο χαρακτηριστικό που έχουν ζητήσει πολλοί χρήστες των προϊόντων της. Η Microsoft λοιπόν ανέπτυξε και θα συνεχίσει να αναπτύσσει μία διόρθωση την οποία έστειλε και θα συνεχίσει να στέλνει μέσω του μηχανισμού Windows Update στα PC σαν μέρος της μηνιαίας διαδικασίας ενημερώσεων ή ακόμα και σαν έκτακτη ενημέρωση αν αυτό κριθεί αναγκαίο. Αν όμως το PC σας τρέχει τα Windows XP, Windows Server 2003 ή Office 2003 αυτό δεν συνέβη και δεν θα συμβεί ποτέ πια. Αυτό που σίγουρα συμβαίνει και θα συνεχίσει να συμβαίνει είναι ότι όλα τα «καλά παιδιά» έχουν ήδη μάθει και θα συνεχίσουν να μαθαίνουν τα προβλήματα, θα τα αξιοποιούν και θα συνεχίσουν να τα αξιοποιούν κατάλληλα μιας και δεν θα διορθωθούν ποτέ. Τώρα αν το PC σας ήδη έγινε ή θα γίνει ζόμπι για να διαβάσουν τα δεδομένα σας, να κάνουν επιθέσεις σε άλλους υπολογιστές ή να εξορύξουν ψηφιακό πλούτο δεν μπορούμε να σας το πούμε. Μπορεί τίποτα, μπορεί και όλα τα παραπάνω και ακόμα περισσότερα. Κινδυνολογούμε; Όχι εμείς. Απλά σας εκθέτουμε την κατάσταση ως έχει.
Η αλήθεια είναι ότι ειδικότερα τα Windows XP δεν διαθέτουν τις απαιτούμενες υποδομές ασφαλείας για να ανταποκριθούν στο σύγχρονο περιβάλλον πληροφορικής. Τι να πρωτοαναφέρουμε; Σκεφτείτε ότι στην αρχική σχεδίαση η υποστήριξη firewall για εξερχόμενα δεδομένα ήταν μία τρανταχτή απουσία. Όπως και η υποστήριξη USB 2.0. Για να μην πιάσουμε υπηρεσίες online και σύννεφα. Πόσο δε μάλλον σήμερα όπου οι ευπάθειες του λειτουργικού συστήματος κοινοποιούνται και μένουν «αδιόρθωτες». Ας εξηγήσουμε την κατάσταση βλέποντας πιο ψύχραιμα τι πραγματικά συμβαίνει. Είναι γεγονός ότι τα Windows XP και, ακόμα κρισιμότερα, ο Windows Server 2003, χρησιμοποιούνται ακόμα από ένα ικανό αριθμό υπολογιστών ανά τον κόσμο. Θα ξεχωρίσουμε δύο σενάρια χρήσης: το «αμιγώς επαγγελματικό» και το «προσωπικό - επαγγελματικό».
Εταιρικά XP
Yπάρχει ακόμα ικανός αριθμός PC με Windows XP: Τράπεζες (ΑΤΜ;), ασφαλιστικές εταιρείες, νοσοκομεία, εφορία. Δηλαδή δημόσιος τομέας, μεγάλοι οργανισμοί και μεγάλες εταιρείες. Αυτό δεν είναι έκπληξη. Εδώ οι κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Ολλανδίας έβαλαν μερικά εκατομμύρια ακόμα στην τσέπη της Microsoft γιατί δεν «πρόλαβαν». Οι Κινέζοι πάλι απευθύνθηκαν σε εγχώριους κατασκευαστές προϊόντων ασφαλείας. Ήξεραν ότι τα XP θα τελειώσουν αλλά μάλλον «ήλπιζαν». Όταν η Microsoft δεν «μάσησε» αναγκάστηκαν να πληρώσουν για να παρατείνουν την υποστήριξη των PC με XP και να εκπονήσουν σχέδιο αναβάθμισης. Μάλιστα ανακοίνωσαν ότι τους συνέφερε να πληρώσουν παρά να αναβαθμίσουν. Ναι, καλά. Και τόσα χρόνια τι έκαναν; Προγραμματισμός μηδέν.
Στην Ελλάδα υποψιάζομαι ότι βρίσκονται ακόμα σε λειτουργία στην εφορία υπολογιστές των Ολυμπιακών Αγώνων (του 2004). Ποιο είναι το πρόβλημα με αυτά τα μηχανάκια; Κανένα, εκτός του γεγονότος ότι μετά από 13 χρόνια χρήσης έχουν περάσει προ πολλού το σημείο απόσυρσης, καταναλώνουν πολύ ρεύμα, δουλεύουν, όσα δουλεύουν ακόμα, από φιλότιμο και πολλά ανήκουν σε ελαττωματική παρτίδα της κατασκευάστριας εταιρείας. Τέλος, σας παρακαλώ μην αναφέρει κανείς κάτι περί παραγωγικότητας των χειριστών τους. Πολεμάνε τα παλληκάρια με καριοφίλια και περιμένετε να κατατροπώσουν τον εχθρό; Πριν συμφωνήσετε ότι ο δημόσιος τομέας είναι δυσκίνητος σε όποια χώρα και να βρίσκεται, σκεφτείτε τις τράπεζες. Ήδη συγκεκριμένες μεγάλες τράπεζες και εταιρείες αποφάσισαν ότι θα πληρώσουν επίσης για παρατεταμένη υποστήριξη. Μία ματιά στους κατασκευαστές ATM θα δείξει ότι προσφέρουν αναβαθμίσεις σε Windows 7 ή ειδικά πακέτα προστασίας των μηχανών με XP. Για να πούμε του στραβού το δίκιο, οι τράπεζες (πρέπει να) διαθέτουν κλειστά και πλήρως ελεγχόμενα συστήματα πληροφορικής, τα οποία είναι πολύ πιο εύκολο να κλειδωθούν και να ελεγχθούν κεντρικά. Επίσης τρέχουν εξειδικευμένες εφαρμογές οι οποίες αναφέρεται ότι είναι δύσκολο να αλλάξουν και χρειάζονται μυριάδες δοκιμές συμβατότητας.
Από την άλλη, λόγω της φύσης του προϊόντος τους είναι λογικό να περιμένει κανείς ότι οι επιθέσεις σε αυτά τα συστήματα θα είναι απείρως πιο προηγμένες τεχνολογικά από αυτές που θα δεχθεί ένα απλό PC στο σπίτι. Επίσης η «ευκολία» με την οποία αλλάζουν τα συστήματα μετά την σωρεία των εξαγορών τραπεζών μαρτυράει ότι τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. Θα παρακάμψουμε λοιπόν τις αναφορές των εταιρειών ασφαλείας ότι πλέον τα ATM με Windows XP προσβάλλονται και μέσω Wi-Fi(!) και προχωράμε. Στο κάτω – κάτω είναι ευθύνη των τραπεζών να συντηρήσουν σωστά τα συστήματα τους. Οι πελάτες το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να γκρινιάξουν για τις αυξημένες προμήθειες στις ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Ο τομέας της υγείας είναι πολύ πιο ευαίσθητος και ευάλωτος σε εξωτερικές επιθέσεις. Εδώ τα PC περιέχουν μεν ευαίσθητα ιατρικά δεδομένα, χρησιμοποιούνται δε συχνά από το ανάλογο προσωπικό σαν υπολογιστές «γενικής χρήσης». Το συχνά άναρχο περιβάλλον και οι μηχανισμοί αγοράς υπολογιστών που χρησιμοποιούνται για ιατρική χρήση σε νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα, για να μην αναφέρουμε απλά ιατρεία, δεν ακολουθούν κανένα κανονισμό ασφάλειας των δεδομένων. PC που χρησιμοποιούνται για επεξεργασία δεδομένων ιατρικών εξετάσεων χρησιμοποιούνται και για περιήγηση στο Internet. PC που συντάσσουν και αρχειοθετούν ιατρικές γνωματεύσεις αλλάζουν δεδομένα με στικάκια. Υπάρχει γιατρειά; Ίσως κάποια ιδανική ημέρα στο μέλλον που θα αποκτήσουμε σύγχρονο σύστημα υγείας και πρόνοιας στην Ελλάδα και δεν θα βασιζόμαστε στο φιλότιμο και τον πατριωτισμό κάποιων λειτουργών υγείας.
Επιστρέφοντας στο θέμα μας, όλες οι παραπάνω περιπτώσεις εξαρτώνται από κάποιες κεντρικές δομές που είτε κωλυσιεργούν είτε απουσιάζουν. Σε κάθε περίπτωση, δεν επηρεάζονται και δεν εξαρτώνται από δημοσιεύματα και παραινέσεις.
XP στην μικρή επιχείρηση και στο σπίτι
Η κατάσταση είναι σαφώς διαφορετική στις μικρές επιχειρήσεις και στο σπίτι. Όχι ότι δεν χρησιμοποιούνται τα Windows XP αλλά το μοτίβο χρήσης είναι διαφορετικό.
Οι μικρές επιχειρήσεις (μπορεί να) χρησιμοποιούν ακόμα τα Windows XP για να τρέχει το «πρόγραμμα του λογιστή» και η ταμειακή μηχανή που «χειρίζεται η κοπέλα». Ή ακόμα και η εξειδικευμένη εφαρμογή για το γραφείο ή το ιατρείο. Επίσης είναι πιθανότατο τις ώρες που η κίνηση από πελάτες είναι «αργή» το PC να χρησιμοποιείται για πρόσβαση στο Internet ή για παιχνιδάκια. Εδώ οι αναβαθμίσεις επαφίενται στην καλή διάθεση και τις γνώσεις του λογιστή ή του υπεύθυνου πληροφορικής με τον οποίο υπάρχει συνεργασία. Δεν υπάρχει ναι, όχι ή ίσως, ότι πει ο ειδικός. Στις περισσότερες περιπτώσεις βέβαια ο λογιστής δεν δίνει δυάρα για το ποιο είναι το λειτουργικό σύστημα του κάθε PC. Αρκεί να κάνει την δουλειά του. Φυσικά αυτός είναι ο κύριος λόγος που το PC διαθέτει ακόμα Windows XP. Ο επιχειρηματίας δεν έχει γνώμη, δεν θέλει να έχει γνώμη, δεν θέλει να ασχοληθεί και να χαλάσει κάτι που δουλεύει. Οι υπόλοιποι, οι ψαγμένοι, οι φαν της τεχνολογίας και αυτοί που έχουν αγοράσει καινούρια PC τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν περάσει στα Windows 7 και δεν πρέπει να ανησυχούν (πολύ). Η χρήση λοιπόν PC με Windows XP σε μικρές επιχειρήσεις και γραφεία είναι σχετικά πιο περιορισμένη αλλά υπαρκτή σε ένα υπολογίσιμο ποσοστό.
Οι «σπιτικοί» υπολογιστές ανήκουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Σε αυτούς που έχουν προσπεράσει τα Windows XP εδώ και χρόνια και σε αυτούς που διαθέτουν Windows XP και δεν θα αναβαθμιστούν ποτέ. Γιατί όμως αυτοί οι υπολογιστές έχουν παραμείνει στα Windows XP; Λόγω της φύσης των χρηστών τους. Οι κάτοχοι PC με Windows XP στο σπίτι δεν γνωρίζουν και δεν ενδιαφέρονται ούτε καν τι είναι το λειτουργικό σύστημα, πόσο δε μάλλον να προστατευτούν από υιούς και δικτυακές επιθέσεις. Αν τους επισημάνετε τους κινδύνους, είναι πολύ πιθανό να ακούσετε απίστευτες απαντήσεις. Εμείς, εκεί που νομίζαμε ότι τα έχουμε ακούσει όλα, πρόσφατα ακούσαμε και το αμίμητο: «εγώ δεν μπαίνω στο Internet με το PC. Το χρησιμοποιώ μόνο για να μιλάω με την κόρη μου στο Skype και να βλέπω τον καιρό και τα νέα :)». Αυτή η κατηγορία χρηστών, που φυσικά διαθέτουν PC ηλικίας άνω της πενταετίας, είναι μάλλον «χαμένη υπόθεση». Μία ματιά κάτω δεξιά στην οθόνη τους θα σας πείσει για του λόγου το αληθές: η κίτρινη ή η κόκκινη ασπιδούλα υποδεικνύει ότι οι ενημερώσεις έχουν έτσι κι αλλιώς κολλήσει κάποια στιγμή στο παρελθόν στα διάφορα θέματα που είχαν τα Windows XP και ο μηχανισμός ενημερώσεων τους.
Τέλος θα αναφέρουμε μία ειδική κατηγορία χρηστών οι οποίοι γνωρίζουν ότι το PC τους (δεν πρέπει να) τρέχει ακόμα Windows XP αλλά επικαλούνται συμβατότητα με τις εφαρμογές (ή τα περιφερειακά) που διαθέτουν, εφαρμογές που δεν τρέχουν σε πιο σύγχρονες εκδόσεις των Windows. Φυσικά εδώ υπάρχει γιατρειά και τρόποι αντιμετώπισης του θέματος.

Έχω θέμα
Στον ένα μήνα που προηγήθηκε της λήξης της υποστήριξης των Windows XP εμφανίστηκαν (και διαβάσαμε) κυριολεκτικά δεκάδες άρθρα στο Internet για το τι πρέπει να κάνετε από εδώ και πέρα. Τα άρθρα αυτά κάλυπταν όλη την γκάμα: ξεκινούσαν από τα προφανή και τα χρήσιμα και κατέληγαν σε ανοησίες, αερολογίες και κινδυνολογίες. Ξεκινούσαν από την απλή καταγραφή της κατάστασης και τις χρήσιμες συμβουλές για όλους και κατέληγαν σε πόνημα για υπεύθυνους διαχείρισης εταιρικών δικτύων.
Σε κάθε περίπτωση, θεωρούμε ότι τα περισσότερα από αυτά γράφτηκαν από ανθρώπους οι οποίοι ποτέ δεν χρησιμοποίησαν ή δεν κλήθηκαν να υποστηρίξουν επαγγελματικά τα Windows XP για κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα ή δεν κατανόησαν ποιο είναι το κοινό για το οποίο απευθύνονται τα γραπτά τους. Τέλος πάντων. Εμείς, προσπαθώντας να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα και να προσφέρουμε πραγματική βοήθεια σε όσους ακόμα παραμένουν πιστοί στα Windows XP, ξεσκονίσαμε την μνήμη μας, τα άρθρα μας και τις σημειώσεις του παρελθόντος και ενσωματώσαμε όποια στοιχεία θεωρήσαμε χρήσιμα από τις πιο πρόσφατες αναφορές στο θέμα. Φυσικά όλες οι προτάσεις και οι λύσεις απαιτούν κάποιο επίπεδο εξοικείωσης με την πληροφορική τεχνολογία αλλά αυτό δεν μπορεί να αποφευχθεί. Αν δεν μπορείτε να ακολουθήσετε την πρακτική εφαρμογή των όσων αναφέρουμε αναζητήστε την συμβολή κάποιου που έχει την ανάλογη τεχνογνωσία.
Σενάριο Πρώτο: Δεν τρέχουν οι εφαρμογές μου ή δεν συνεργάζονται τα περιφερειακά μου με τα Windows 7 (ή 10).
Η πλέον εύλογη ένσταση στην αναβάθμιση του λειτουργικού συστήματος. Αλλά, και πάντα υπάρχει το αλλά, έχετε εξαντλήσει όλες τις εναλλακτικές; Έχετε δοκιμάσει να τρέξετε την εφαρμογή στα Windows 7 ή 10 με ρυθμίσεις συμβατότητας για τα Windows XP; Έχετε προσπαθήσει να τρέξετε την εφαρμογή σε εικονική μηχανή Windows XP μέσα από τα Windows 7 ή 10; τα επτάρια διαθέτουν μάλιστα «ενσωματωμένη» αυτήν την λειτουργικότητα. Έχετε προσπαθήσει να τρέξετε την εφαρμογή στο περιβάλλον προσομοίωσης των Windows του Linux; Και αυτή η κάρτα που δεν διαθέτει προγράμματα οδηγούς για τα Windows 7, χρειάζεστε πραγματικά εν έτει 2017 τις λειτουργίες της και δεν μπορείτε να κάνετε αλλιώς; Μάλλον όχι.
Σενάριο Δεύτερο: Το PC μου δεν αντέχει να τρέξει Windows 7 (ή 10).
Εξίσου εύλογη ένσταση. Αλλά αυτό σημαίνει πιθανότατα ότι το PC σας ήδη μετράει μία δεκαετία ζωής. Ο κύκλος ζωής των PC δεν είναι σε καμία περίπτωση τα δέκα χρόνια: Πρώτον, περιέχουν ηλεκτρονικά εξαρτήματα όπως το τροφοδοτικό και οι ηλεκτρολυτικοί πυκνωτές και μηχανικά κινούμενα μέρη όπως οι σκληροί δίσκοι και οι ανεμιστήρες που δεν είναι σχεδιασμένα για τόσο παρατεταμένη χρήση. Δεύτερον, οι δυνατότητες τους είναι περιορισμένες και απλά δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των σύγχρονων εφαρμογών.
Είναι αλήθεια ότι αρχικά τα Windows XP έτρεχαν ακόμα και με 512 ΜΒ μνήμης RAM και ακόμα και μετά τα Service Packs αισθανόντουσαν σχετικά άνετα με 1 GB μνήμης RAM. Έτσι μία απλή αναβάθμιση μνήμης RAM στα 2 GB (αν βρείτε στα καταστήματα ακόμα μνήμη τύπου DDR) θα κάνει το PC να τρέχει ικανοποιητικά τα Windows 7 ή τα 10. Αν αυτή η κίνηση συνδυαστεί με αλλαγή σκληρού δίσκου, ανεμιστήρων και τροφοδοτικού ίσως παρατείνετε λίγο ακόμα την ζωή του PC απολαμβάνοντας παράλληλα σωστό επίπεδο ασφάλειας. Αυτό που θα παραμείνει σίγουρα θα είναι η καθυστέρηση στην απόκριση. Για τα Windows 10 όμως ούτε λόγος. Εδώ έχουμε διαφορετική υποστήριξη και στον τομέα των κεντρικών επεξεργαστών. Η αρχιτεκτονική της πλειοψηφίας των Pentium 4 δεν υποστηρίζεται από τα Windows 10. Χρειάζεστε επεξεργαστή αρχιτεκτονικής Core που πρωτοκυκλοφόρησε το 2006. Ναι, τόσο ευρεία είναι η συμβατότητα προς τα πίσω των Windows 10.
Σενάριο Τρίτο: δεν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα αναβάθμισης του PC ή του λειτουργικού συστήματος.
Φυσικά δεν υπάρχουν και πολλά επιχειρήματα για να αντικρούσει κάποιος αυτήν την δήλωση. Αλλά, μήπως μπορείτε να κάνετε την δουλειά σας και με ένα ελαφρύ linuxάκι που είναι δωρεάν; Ή μήπως να στήσετε καρτέρι για κάποια από τις προσφορές που κατά καιρούς βγαίνουν για τα Windows; Ή να αγοράσετε Windows «δεύτερο χέρι» από κάποια εξειδικευμένη εταιρεία που εγγυάται την γνησιότητα τους; Σε αυτό το σημείο θα αναφέρουμε ότι καλό είναι να αποφύγετε Windows από μη σίγουρες και ελεγμένες πηγές. Κατά τα λεγόμενα της Microsoft, η πειρατεία στα Windows XP είναι πολύ διαδεδομένη, ειδικά σε μερικές χώρες της Ασίας, και δεν συνιστούμε την συνέχιση αυτής της «συνήθειας» στα Windows 7 (ή 10). Το Linux Mint θα βοηθήσει να αποφύγετε δυσάρεστες καταστάσεις.
Και τώρα τι;
«Ok, πείστηκα. Θα εκσυγχρονιστώ.»
Η σοφότερη απόφαση. Από πλευράς εξοπλισμού και μόνον αν το PC σας διαθέτει επεξεργαστή αρχιτεκτονικής Core (του 2006) και 2 GB μνήμης RAM μπορείτε να προμηθευτείτε και να εγκαταστήσετε την νεότερη έκδοση των Windows. Πηγαίνετε λοιπόν κατευθείαν στα Windows 10 και μην κοιτάξετε πίσω. Θα απολαύσετε την πιο μοντέρνα και ασφαλή έκδοση των Windows. Αν ο προϋπολογισμός δεν το επιτρέπει εξετάστε την εναλλακτική λύση του Linux Mint. Είναι μεν Linux αλλά λειτουργικά είναι ότι πιο κοντά στα Windows υπάρχει. Μπορείτε να το δοκιμάσετε χωρίς να επηρεάσετε τα Windows στο PC σας. Αν δεν σας απασχολεί η αρχική καμπύλη εκμάθησης δείτε το. Εμείς ομολογούμε ότι δεν αντέξαμε την απαραίτητη γραμμή εντολών και τις περίεργες εντολές για να εγκαταστήσουμε διάφορα «εργαλεία» αλλά κάθε νέα έκδοση του βελτιώνεται. Τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα όταν μπαίνουν ζητήματα αναβαθμίσεων και συμβατότητας. Αναβάθμιση με πλήρη μεταφορά λειτουργικότητας από τα Windows XP υποστηρίζεται μόνο στα Windows 7 και όχι στα Windows 10. Μπορείτε να κάνετε απευθείας αναβάθμιση χωρίς να χάσετε το στήσιμο των εφαρμογών από τα Windows XP στα Windows 7 και από τα Windows 7 στα Windows 10 αλλά μέχρι εκεί. Οπότε αν απαιτείται αναβάθμιση από τα Windows XP στα Windows 10 χρειάζεται να κάνετε ενδιάμεσα αναβάθμιση σε Windows 7 και μετά σε Windows 10. Πονοκέφαλος. Επίσης η πιο κοντινή στα Windows XP έκδοση των Windows όσον αφορά την συμβατότητα εφαρμογών και περιφερειακών είναι τα Windows 7. Άρα υπάρχουν ανά περίπτωση σοβαροί λόγοι που δεν θα θελήσετε να πάτε στα Windows 10 αλλά στα Windows 7. Η τελική απόφαση εξαρτάται από τις εφαρμογές και από την απαίτηση επανεγκατάστασης τους ή όχι στην νεότερη έκδοση των Windows.
«Δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξω»
Αν διαβάσατε τα παραπάνω και ακόμα επιθυμείτε να παραμείνετε στα Windows XP, δικαίωμα σας. Μπορούμε να συμβάλουμε όσο μπορούμε στην μελλοντική σας ασφάλεια; Αν ναι, τότε δώστε προσοχή στις ακόλουθες συμβουλές.
Σταματήστε να χρησιμοποιείτε τον Internet Explorer για την περιήγηση στο Internet.
Αναζητήστε και εγκαταστήστε τον Firefox ή τον Chrome. Μπείτε στην λογική να πραγματοποιείτε ευλαβικά τις ενημερώσεις ασφαλείας του προγράμματος περιήγησης και των εξαρτώμενων προγραμμάτων όπως τα Adobe Flash, PDF Reader, Shockwave, Air, Oracle Java και τα συναφή αντιικά. Λέγοντας βέβαια τα παραπάνω θα υπογραμμίσουμε ότι πολλά από τα προαναφερθέντα προγράμματα ΔΕΝ υποστηρίζουν πλέον τα Windows XP.
Χρησιμοποιήστε ένα σοβαρό firewall και antivirus.
Τις παλιές εποχές των Windows XP ξεχώριζαν δύο δωρεάν εφαρμογές firewall σαν οι πιο «δρακόντειες»: το ZoneAlarm Free Firewall της Check Point και το Commodo Firewall. Σήμερα υπάρχει επιπλέον το Free Antivirus + Firewall for XP της Checkpoint που χρησιμοποιεί την αντιική μηχανή της γνωστής Kaspersky. Σε κάθε περίπτωση μην χρησιμοποιείτε δύο εφαρμογές antivirus ταυτόχρονα. Εγκαταστήστε εφαρμογές antimalware (για παράδειγμα το Malwarebytes). Τέλος έχετε υπόψη σας ότι υπάρχουν και κορυφαίες εφαρμογές ασφαλείας με πολύπλευρη προστασία επί πληρωμή όπως η σουίτα της Kaspersky και άλλες.
Συνδεθείτε στο Internet όσο το δυνατόν λιγότερο.
Ο μόνος τρόπος να μειώσετε την λεγόμενη «επιφάνεια επίθεσης» σας online με τα Windows XP είναι φυσικά το να μην είστε online. Γνωρίζουμε ότι αυτό περιορίζει δραματικά τις χρήσεις ενός PC αλλά αυτό είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσετε αν θέλετε ασφάλεια με τα Windows XP. Επίσης μην ανταλλάσσετε στικάκια με φίλους, γνωστούς και συναδέλφους.
Υπάρχουν επιπλέον βήματα προστασίας που μπορείτε να ακολουθήσετε; Ναι, υπάρχουν αλλά απαιτούν ικανή τεχνογνωσία και σαν τέτοια αφορούν κυρίως τους διαχειριστές εταιρικών δικτύων. Όχι ότι τα εταιρικά δίκτυα είναι απαραίτητα ασφαλή. Έχουμε ακούσει στο παρελθόν υπεύθυνο δικτύου εταιρείας με 300 υπολογιστές να δηλώνει υπερήφανα ότι το PC του τρέχει «καθαρά» Windows XP χωρίς καμία ενημέρωση. Απλά τα εταιρικά δίκτυα λόγω τομέων και κλειδωμάτων μπορούν να διατηρηθούν περισσότερο ασφαλή. Εκεί το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το social engineering και η κλοπή διαπιστευτηρίων από τους διαχειριστές και όχι οι απευθείας επιθέσεις. Κλείνοντας θα σας παροτρύνουμε αν τρέχετε ακόμα τα Windows XP στο PC σας να τα αλλάξετε το γρηγορότερο δυνατό. Μία πρόσφατη επίδειξη κατά την διάρκεια ενός online σεμιναρίου ασφαλείας της Microsoft έδειξε ότι η ενασχόληση για να πάρει κάποιος τον πλήρη έλεγχο του υπολογιστή σας δεν ξεπερνάει τα τρία λεπτά. Καλές αναβαθμίσεις.
Windows Server 2003
Σωτήριον έτος 2015. 15 Ιουλίου, υποστήριξη του Windows Server 2003, τέλος. Ενημερώσεις ασφαλείας, τέλος. Τα κενά ασφαλείας παραμένουν κενά και οι ορδές του Αττίλα μπορούν να ορμήσουν στα δεδομένα σας. Χρειάζεται δράση. Τι σημαίνει αυτό για τους οικιακούς server αλλά και για αυτούς που βρίσκονται διάσπαρτοι σε έναν ικανό αριθμό μικρών επιχειρήσεων;
Καταρχήν επιτρέψτε μας να θεωρήσουμε εαυτούς τυχερούς. Ο τελευταίος από τους «τακτικούς» συνήθεις υπόπτους πείστηκε πρόσφατα (μετά από πολλές γκρίνιες) να αναβαθμίσει τα πληροφοριακά του συστήματα και να αντικαταστήσει τον Windows Server 2003 που χρησιμοποιούσε. Αν μας πιέσετε θα παραδεχτούμε ότι στην απόφαση αλλαγής εξοπλισμού και λογισμικού συνέβαλλε και η καλοκαιρινή περίοδος με το μειωμένο γενικά αγοραστικό ενδιαφέρον που αυτή συνεπάγεται για την συγκεκριμένη εταιρεία. Έτσι, ελλείψει προωθητικών και εμπορικών ενεργειών, ευνοήθηκαν εσωστρεφείς δραστηριότητες όπως ο εκσυγχρονισμός της υποδομής της επιχείρησης. Βέβαια μην νομίζετε ότι σε «σπιτικές» επιχειρήσεις (Small Office Home Office, SOHO) τα πράγματα είναι ευκολότερα. Απλά, εδώ ο αρχικός Windows Home Server, που βασίζεται στον Windows Server 2003, έχει σταματήσει τις ενημερώσεις από τον Ιανουάριο του 2013. Επίσης ο Windows Home Server 2011, που βασίζεται στον Windows Server 2008 R2, δεν πωλείται πλέον σαν αυτόνομο προϊόν και έχει σταματήσει τις ενημερώσεις ασφαλείας από τον Απρίλιο του 2016. Έτσι οι Windows Home Server έχουν αντιμετωπίσει πολύ πιο νωρίς το «δίλημμα» και τον πόνο της αναβάθμισης.
Σε αυτό το σημείο θα αναφέρουμε ότι δεν θα επεκταθούμε περισσότερο στα πλεονεκτήματα της αλλαγής του server γιατί θεωρούμε ότι η αναβάθμιση / αλλαγή είναι δεδομένη σε οποιοδήποτε οικιακό ή επαγγελματικό περιβάλλον δικαιολογείται ή επιβάλλεται η χρήση server. Δεν χρειάζεται κάτι παραπάνω από κοινή λογική για να σκεφτεί κανείς ότι ένας σύγχρονος και ενημερωμένος server προσφέρει ασφάλεια και δυνατότητες που δεν μπορεί να προσφέρει ένα ξεπερασμένο τεχνολογικά κουτί. Έχοντας λοιπόν δεδομένη την (εκούσια ή ακούσια) πρόθεση εκσυγχρονισμού ποια είναι τα ενδεχόμενα εμπόδια και οι εναλλακτικές που παρουσιάζονται για την πολυπόθητη αναβάθμιση σε περιβάλλοντα SOHO;
Μικροθέματα
Δεν μας αρέσει να αναφερόμαστε συνέχεια σε εμπόδια, δεν και αρνήσεις. Ας τα βαπτίσουμε λοιπόν «αρχική κατάσταση» και ας δούμε πως μπορούν να λυθούν τα όποια θέματα. Πρώτο θέμα οι ήδη υπάρχουσες εφαρμογές που τρέχουν στο server. Ευτυχώς στο οικιακό περιβάλλον ή στο περιβάλλον της μικρής επιχείρησης οι server χρησιμοποιούνται κυρίως για κεντρική αποθήκευση αρχείων και δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας των PC του δικτύου. Συνήθως δηλαδή απαντούμε μία – δύο το πολύ ή ακόμα και καμία εφαρμογή να τρέχει αμιγώς στο server. Έτσι το θέμα «δεν τρέχει η εφαρμογή στην νέα έκδοση» δεν υφίσταται στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Τι γίνεται όμως αν διαθέτετε για παράδειγμα μία παλιά εφαρμογή που δεν της αρέσει το 64μπιτο περιβάλλον των παραθυρικών server; Κανένα πρόβλημα. Η λύση ακούει στο όνομα virtualization. Οι σύγχρονοι server έχουν την δυνατότητα δημιουργίας εικονικών μηχανών στο DNA τους. Τοπικά, στο ιδιόκτητο σύννεφο, στο υβριδικό σύννεφο, στο δημόσιο σύννεφο ή όπου αλλού. Αν τα πράγματα δυσκολέψουν τότε υπάρχει και το VDI (Virtual Desktop Infrastructure) για να προσφέρει περαιτέρω επίπεδα ασφάλειας και ελέγχου των PC και των παλαιών εφαρμογών του δικτύου. Τρέξτε εικονικές μηχανές Windows Server 2003, Windows XP και εφαρμογές session based ή ότι άλλο. Όλα γίνονται και για όλα (σχεδόν) υπάρχει λύση. Δεν είναι λοιπόν οι υπάρχουσες εφαρμογές και η συμβατότητα τους με την νέα έκδοση του λειτουργικού συστήματος του server το βασικό εμπόδιο.
Δεύτερο πιθανά θέμα είναι αυτό του κόστους. Οι server σαν κόστος μηχανήματος αλλά και σαν κόστος λογισμικού δεν ακολουθούν την λογική των απλών PC. Εδώ κυριαρχούν παράγοντες όπως η αξιοπιστία, η αυξημένη διαθεσιμότητα, η ταχύτητα, τα εργαλεία διαχείρισης και οι «φουσκωμένες» προδιαγραφές για να εξυπηρετήσουν πολλά PC-πελάτες. Όλα αυτά μοιραία ανεβάζουν το κόστος. Είναι δυνατόν, για λόγους εξοικονόμησης κόστους να χρησιμοποιηθεί ένα «κανονικών» προδιαγραφών PC; Φυσικά και είναι, άλλωστε εδώ και χρόνια χτίζουμε PC για χρήση server και HTPC βασισμένοι σε κοινώς διαθέσιμα εξαρτήματα. Σήμερα είναι εφικτό να χτιστεί ένας server με αξιόπιστα και όχι εξειδικευμένα εξαρτήματα που θα κάνει άριστα την δουλειά του σε περιβάλλοντα SOHO. Χαρακτηριστικό και πρόσφατο παράδειγμα ο server του τελευταίου των τακτικών συνήθων υπόπτων όπου όλα τα εξαρτήματα (μητρική πλακέτα, μνήμη RAM, τροφοδοτικό, σκληροί δίσκοι, ανεμιστήρες) πλην του επεξεργαστή αναφέρουν λειτουργία 24x7 και διαθέτουν τουλάχιστον 5 χρόνια εγγύηση.
Συνολικό κόστος λιγότερο από το μισό σε σχέση με έναν επαγγελματικού επιπέδου server και το τελικό αποτέλεσμα ικανοποιητικότατο. Βέβαια το γεγονός ότι μπορεί να υπάρξει σημαντική μείωση του κόστους δεν σημαίνει και ότι ένα μηχανάκι server είναι φθηνό. Οι συστοιχίες σκληρών δίσκων που προορίζονται για περιβάλλοντα NAS και server «τσιμπάνε». Οι αξιόπιστες μητρικές πλακέτες, τα ευάερα κουτιά και τα δυνατά σε ρεύμα τροφοδοτικά έχουν υπολογίσιμες τιμές. Οι γρήγοροι i7 χαμηλής κατανάλωσης δεν κοστίζουν 100 ευρώ: το συνολικό κόστος εύκολα και συχνά «σπάει» το ψυχολογικό φράγμα των 1.000 ευρώ. Τέλος υπολογίσιμο είναι και το κόστος του λειτουργικού συστήματος. Ο Windows Server 2012 R2 Essentials στα 400€ ή ο Windows Server 2012 R2 Standard με τιμολόγηση που εξαρτάται από τον αριθμό χρηστών προσθέτουν στο συνολικό κονδύλι. Και όλα αυτά πριν υπολογιστεί το κόστος εγκατάστασης και παραμετροποίησης που δεν το «χαρίζει» καμία εταιρεία. Βλέπετε λοιπόν γιατί η αναβάθμιση ενός server δεν είναι μία ενέργεια της στιγμής και χρειάζεται προσεκτικό προγραμματισμό.